TÌNH TRẠNG DỄ BỊ TỔN THƯƠNG: TĂNG TRƯỞNG VÀ NGHÈO ĐÓI
ở trên: "Mất mát gia tăng nhiều” Nguồn: Cục Quản lý thiên tai, UNDP Hà Nội
Đầu tư nhiều về nhà ở khiến gia đình mất mát nhiều hơn
Trong 30 năm qua, Việt Nam đã vươn lên từ những năm tháng nghèo đói và chiến tranh. Nghèo đói, dựa vào chi tiêu đầu người*1, giảm từ 60% xuống còn 37% trong những năm 1993 – 1998. Những nghiên cứu gần đây đã xác định điều này mặc dù mức độ nghèo đói ở nông thôn vẫn còn ở mức cao hơn mức trung bình của quốc gia là 44% năm 1998 (so với 66% năm 1993). Đến năm 2002, Việt Nam được xếp vào nước thứ 109 trong số 173 quốc gia – theo phụ lục phát triển con người của UNDP*2, tình trạng này được cải thiện đều đặn trong hơn 8 năm qua.
Trong điều kiện chung, sự tăng trưởng và cải thiện này có thể do sự cải tổ kinh tế (đổi mới) của chính phủ Việt Nam năm 1986 - điều này đã hướng Vịêt Nam đến với nền kinh tế thị trường và góp phần vào sự phát triển thu nhập gia đình. Nhiều gia đình đã có thể sở hữu được một số tiện nghi như xe đạp. Thập niên vừa qua là thập niên khởi đầu cho cá nhân và đơn vị có thể chính thức vay mượn phục vụ cho các hoạt động nâng cao thu nhập. Điều này phù hợp với nhu cầu về giáo dục và dịch vụ.
Mặc dù có tiến triển, một tỷ lệ lớn các gia đình vẫn có mức sống dưới mức nghèo đói*3 (39% ở vùng duyên hải Nam Trung Bộ Việt Nam và 51% ở Bắc Trung Bộ Việt Nam không có khả năng đáp ứng được những nhu cầu tối thiểu của cuộc sống), và một tỷ lệ lớn các gia đình vẫn còn sống một cuộc sống rất bấp bênh, chỉ trên mức nghèo đói. Những gia đình này được gọi là ‘nghèo tạm thời*4’ , sử dụng nhiều sinh kế để kiếm thêm thu nhập (nghĩa là những gia đình có thu nhập dao động trên dưới mức thấp nhất có thể thu nhập được. Tổng cục Thống kê Việt Nam năm 1999). Trong điều kiện này, giảm thiểu tình trạng dễ bị tổn thương *5 chính là điểm mấu chốt để giảm nghèo: tái nghèo, đau ốm và nợ nần đối với gia đình chiếm rủi ro rất ít. Đối với hầu hết mọi gia đình, mất nhà là một trong những tai họa lớn nhất có thể xảy ra. Tại sao ư? Tại vì ngôi nhà là một trong những tài sản lớn nhất mà gia đình tạo được, là nền tảng để gia đình ổn định và phát triển đi lên. Một ngôi nhà tươm tất và có khả năng chịu được bão tạo sự an toàn, sức khoẻ và tài sản cho gia đình, bao gồm cả những hoạt động kinh tế.
Để có được một ngôi nhà tươm tất và có khả năng chịu bão thì luôn luôn đòi hỏi phải cố gắng nhiều cũng như phải dành dụm, tiết kiệm. Những gia đình được phỏng vấn ở miền Trung Việt Nam *6 đã mô tả những năm tháng cố gắng và đầu tư để có được một ngôi nhà "tươm tất"; tuy nhiên, đáng buồn là, sự đầu tư này thường bị bão phá huỷ bởi vì vật liệu cũng như cấu trúc ngôi nhà thường không được sử dụng theo cách đảm bảo an toàn cho ngôi nhà. Nhiều gia đình cho biết ngôi nhà của họ đã bị bão phá huỷ nhiều lần.
*1. Vũ Tuấn Anh, "Khảo sát mức sống ở Việt Nam 1997-98
– phân tích", Hà Nội 1999/VN Tổng Cục Thống kê Việt Nam.
*2. Báo cáo phát triển con người của UNDP năm 1999.
*3. Gia đình không thể đáp ứng được nhu cầu thiết yếu của cuộc sống. Khảo
sát mức sống ở Việt Nam 1997 – 1998, Hà Nội 1999, Tổng cục Thống kê Việt Nam.
*4. Những gia đình có mức thu nhập dao động trên dưới mức tối thiểu có thể
chấp nhận được trong giai đoạn thiên tai và khủng hoảng kinh tế (Vũ Tuấn Anh,
Tổng cục Thống kê Việt Nam 1999).
*5. Báo cáo của Ngân hàng Thế giới: "Việt Nam: cuộc chiến chống nghèo
đói", tháng 11, 1999.
*6. Lâm Ngọc Mai, "Études de cas des familles bénéficiaires du projet"
DW & ENDA, Huế, tháng 7, 2001
